Dotacja czy pożyczka?
Dla realizacji większości pomysłów i planów niezbędne jest posiadanie określonych zasobów finansowych. Skąd pozyskują je Podmioty Ekonomii Społecznej (PES)?
Prowadzenie działalności odpłatnej oraz gospodarczej to dwa „najpopularniejsze” pomysły. Tymczasem tzw. PES-y mogą również pozyskiwać fundusze poprzez ubieganie się o dotacje lub pożyczki. Jaka jest różnica między dwoma ostatni źródłami finansowania?
Dotacje
Poszukiwania definicji dotacji najlepiej rozpocząć od Ustawy o funduszach publicznych. W myśl tamtejszego zapisu dotacje to środki finansowe pochodzące z budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które przeznaczone są na realizację zadań zlecanych organizacjom pozarządowym.
Jak w praktyce wygląda procedura?
Pierwszą z możliwości jest przystąpienie Podmiotu Ekonomii Społecznej do konkursu rozpisanego przez jednostkę przyznającą środki. W tym przypadku Organizacja Pozarządowa składa napisany przez siebie projekt do danej instytucji. Oferta składana przez PES musi spełniać wymagania formalne rozpisane w regulaminie danego konkursu.
Może zaistnieć też taka sytuacja, w której jednostka przyznająca środki zleci realizację danego zadania wybranej Organizacji Pozarządowej z pominięciem otwartego konkursu ofert.(art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.) Taką formę pomocy nazywamy „małymi grantami” nie mogą one bowiem przekraczać 10 000zł.
Otrzymanie funduszy wymaga od Organizacji Pozarządowej prowadzenia „wyodrębnionej ewidencji księgowej środków otrzymanych z dotacji oraz wydatków dokonywanych z tych środków” – a zatem realizacja każdego projektu wymaga utworzenia osobnego konta księgowego kosztów oraz przychodów.
Ważny jest również fakt, że pieniądze otrzymane z dotacji muszą zostać wykorzystane do końca danego roku budżetowego (art. 131, ust.2, pkt 3) – w przeciwnym wypadku podlegają zwrotowi! „Za wykorzystanie dotacji uznaje się zasadniczo zapłatę za zrealizowane zadania” (art.144, ust.4) – co w praktyce wynika z niniejszego zapisu? Wprzypadku dotacji rocznej wszystkie środki muszą zostać wydatkowane zgodnie z ofertą do 31 grudnia, zaś w przypadku dotacji wieloletnich – wydatkowane muszą być środki przewidziane na dany rok kalendarzowy, w przeciwnym wypadku podlegają zwrotowi.[i] Niewłaściwe wykorzystanie środków to kolejna przyczyna obligująca Organizację Pozarządową do zwrotu otrzymanych środków – dzieje się tak zawsze wtedy, kiedy fundusze są wydatkowane inaczej niż w stworzonym kosztorysie, który jest załącznikiem do podpisanej umowy (art. 145, pkt 1).
Jawność i przejrzystość finansów publicznych – to kolejna z zasad, na którą muszą zwracać uwagę Organizacje Pozarządowe korzystające z dotacji. W myśl tejże zasady informacja o kwocie i celu przyznania każdej dotacji musi zostać opublikowana, a wszystkie inne dane dotyczące sposobu jej wydatkowania mogą być przedmiotem kontroli oraz upublicznienia.”[ii]
Pożyczki
Na rynku działa raczej niewiele instytucji oferujących tego typu rozwiązania dla Podmiotów Ekonomii Społecznej – ze względu na to, iż jest to stosunkowo „najnowsza” możliwość finansowania ich działalności.
Głównym celem udzielenia pożyczki jest przede wszystkim szeroko rozumiany „rozwój” Podmiotu, a ten powinien zaowocować wzrostem przychodów lub zatrudnienia. Aby otrzymać pożyczę należy dopełnić wszystkich potrzebnych formalności wymaganych ze strony instytucji udzielającej pożyczki.
Pożyczka może zostać udzielona w kilku przypadkach. Po pierwsze – w celu rozwoju działalności gospodarczej organizacji. Po drugie – w trakcie realizacji projektu (kiedy zdarza się, że raty dotacji „spływają” z opóźnieniem, a projektodawca potrzebuje środków na bieżące kontynuowanie działań projektowych). Pożyczka może również zostać udzielona w przypadku gdy spółdzielnia socjalna otrzymała „interesujące” zlecenie, a to wymaga zainwestowania w sprzęt, na który spółdzielni brakuje funduszy. Celem zaciągnięcia pożyczki może być również zapewnienie w ten sposób środków własnych, które muszą zostać wykazane przy składaniu oferty konkursowej na realizację danego zadania.
Aby uzyskać pożyczkę Przedstawiciele Organizacji Pozarządowej muszą skompletować potrzebne dokumenty Poniżej znajduje się ich wykaz:
- rejestrowe: REGON, NIP, aktualny odpis z KRS i statut,
- sprawozdanie finansowe: bilans i rachunek wyników wraz z informacją dodatkową,
- opis działalności organizacji,
- informacja na temat wnioskowanej pożyczki (proponowane: kwota pożyczki, okres i źródła spłaty pożyczki),
- plan przepływów finansowych obejmujący przynajmniej okres trwania pożyczki,
- inne dokumenty właściwe dla danej sprawy (jeżeli pożyczka dotyczy realizacji projektu dofinansowanego ze źródeł unijnych lub krajowych – umowa związana z jego realizacją wraz z harmonogramem i budżetem). [iii]
Dotacja czy pożyczka?
Dotacja i pożyczka to dwa różne źródła uzyskania funduszy na realizację pomysłów. Pierwsze z nich daje możliwość realizowania konkretnego działania, ułatwia prowadzenie działalności statutowej, pozwala na rozwój działań. Nie wpływa jednak na zachowanie ciągłości finansowej organizacji, ponieważ wraz z końcem realizacji projektu kończą się środki .
Z kolei dobrze wykorzystana pożyczka może wspomóc rozwój Pomiotu Ekonomii Społecznej. Przekazanie uzyskanych w ten sposób funduszy na rozwój działalność gospodarczej w konsekwencji może doprowadzić do usamodzielnienia się danego Podmiotu.
Możliwości pozyskiwania środków finansowych jest wiele, w niniejszym artykule opisane zostały dwa spośród nich. Najważniejsze to określenie tego, co chcemy osiągnąć, a następnie dopasowanie” do obranego celu odpowiedniego źródła dofinansowania. Następnie pozostaje już tylko… działanie!