Klub Integracji Społecznej pierwszym krokiem do zmiany

Problemy społeczne mogą dotknąć wszystkich bez względu na płeć, wiek, miejsca zamieszkania itp. Pomoc osobom, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej jest jednym z kluczowych celów stojących przed jednostkami samorządowymi w każdej gminie. W zapobieganiu powstawania tych problemów oraz radzeniu sobie z ich skutkami samorząd jest wspierany przez organizacje pozarządowe, na co dzień zaangażowane w pomoc najbardziej potrzebującym. W tym właśnie celu tworzone są Kluby Integracji Społecznej (KIS).

Możliwość powoływania Klubów Integracji Społecznej przewiduje ustawa o zatrudnieniu socjalnym. W myśl jej przepisów gmina lub organizacja pozarządowa prowadzące reintegrację zawodową i społeczną mogą prowadzić taki podmiot. Uczestnikami zajęć w KIS-ach mogą być osoby nieaktywne na rynku pracy, zagrożone wykluczeniem społecznym, w tym: bezdomne, długotrwale bezrobotne, uzależnione od alkoholu lub narkotyków, osoby chore psychicznie oraz niepełnosprawne.

Udział w zajęciach jest dla nich szansą na uzyskanie porad dotyczących tego jak mogą poprawić swe położenie  życiowe,  daje możliwość skorzystania ze wsparcia w znalezieniu pracy (tymczasowej lub na stałe) czy też odbycia konsultacji prawnych. Kluby Integracji Społecznej mogą organizować także prace społecznie użyteczne oraz roboty publiczne, które przywracają w uczestnikach poczucie „bycia potrzebnym” również dla innych.

Zgodnie z ustawą uczestnictwo w zajęciach jest dobrowolne. Jednakże aby w nich uczestniczyć należy podpisać kontrakt socjalny – „umowę”, w której uczestnik zobowiązuje się do podjęcia przez określonych działań na rzecz poprawy swojej sytuacji życiowej. W tym przypadku będzie to aktywność w ramach Klubu w przewidzianym w podpisanej umowie.

Proces utworzenia KIS nie jest skomplikowany. W przypadku Gminy Klub jest niejako wpisywany w strukturę już istniejącej jednostki organizacyjnej, najczęściej – w strukturę Ośrodka Pomocy Społecznej. Z kolei prowadzenie KIS-u przez organizację pozarządową reguluje uchwała o powołaniu nowej struktury organizacyjne, przyjęta przez Zarząd lub Walne Zebranie Członków (w zależności od organizacji) uchwała. Następnym krokiem jest zmiana statutu stowarzyszenia/fundacji oraz zgłoszenie stosownych zmian
w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Współpraca KIS-ów z innymi instytucjami, które zajmują się pomocą społeczną, takimi jak Ośrodki Pomocy Społecznej (w przypadku gdy KIS nie jest prowadzony właśnie przez nie) oraz Powiatowe Urzędy Pracy jest jak najbardziej wskazana. Wymienione podmioty powinny aktywnie uczestniczyć w promowaniu działań KIS-u oraz zachęcać potencjalnych uczestników do udziału w oferowanych przez Kluby zajęciach.

Pod koniec 2010 r. w Polsce działało 286 Klubów. Większość z nich (62%) stanowiły kluby prowadzone w ramach struktur gminnych (wg danych Wydziałów Polityki Społecznej Urzędów Wojewódzkich). Obecnie w samej tylko Wielkopolsce funkcjonuje 19 takich podmiotów (Baza podmiotów ekonomii społecznej w Wielkopolsce, ROPS, 2013).

Jednym z nich jest Klub Integracji Społecznej w Rawiczu. Klub powstał w 2010 r. z inicjatywy Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, który otrzymał na ten cel dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach działalności Klubu zorganizowano 3 cykle szkoleniowo-doradcze dla łącznie 30 nieaktywnych zawodowo osób. W ramach przygotowanej oferty wsparcia uczestnicy Klubu mieli możliwość udziału w kursach komputerowych, bukieciarstwa, kursie gastronomicznym oraz prawa jazdy. Różnorodność oraz kompleksowość wsparcia miała doprowadzić uczestników KIS-u do powrotu na rynek pracy. Podjęte działania przyniosły oczekiwane efekty. Ponad połowa uczestników cyklu zaczęła „coś” ze sobą robić, szukać zatrudnienia, czego wcześniej w ogóle nie robili – komentowała Marzena Tawczyńska, kierownik KIS w Rawiczu.

Innym przykładem działalności Klubu Integracji Społecznej w Wielkopolsce jest ten działający od kwietnia 2009 r. przy Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w Poznaniu. Osoby korzystające ze wsparcia tutejszego Klubu mogą uczestniczyć w warsztatach manualnych, tj. filcowanie, malowanie na  szkle, wyrabianie witraży, decoupage, garnirowanie, koronkarstwo artystyczne, batikowanie. Dodatkowo kompleksowość oferty zapewniają warsztaty interpersonalne mające na celu wzmocnienie uczestników m.in. w zakresie: radzenia sobie ze stresem i emocjami, aktywnego poruszaniu się po rynku pracy, budowania poczucia własnej wartości.

Istnienie Klubów Integracji Społecznej jest ważne i istotne w procesie reintegracji zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Większość osób uczestniczących w zajęciach doświadczenia związane z udziałem w Klubie ocenia pozytywne, szczególnie ze względu na zdobywane umiejętności interpersonalne oraz zawodowe. Rolą KIS­-ów jest doprowadzenie do zmiany myślenia uczestników oraz postrzegania siebie jako osób pełnowartościowych mających szanse funkcjonować w społeczeństwie i na rynku pracy.  Bardzo często udział w Klubie Integracji Społecznej jest pierwszym krokiem ku zmianie!

Autor: Piotr Kotlarek – Centrum PISOP

Źródło: Artykuł powstał w ramach projektu Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej, realizowanego przez Centrum PISOP oraz Fundację Pomocy Wzajemnej Barka

Centrum Integracji Społecznej. Szansą czy sposobem na przetrwanie?

Centra Integracji Społecznej (CIS) formalnie należą do grona Podmiotów Ekonomii Społecznej. Nie są jednak samodzielną formą prawną, co oznacza, że może je założyć wyłącznie inny zarejestrowany podmiot (Fundacja, Stowarzyszenie).

Pierwsze Centra Integracji Społecznej działały jeszcze przed 2003 r. (nim powstała Ustawa o zatrudnieniu socjalnym). Ich ówczesna działalność nie była zatem w żaden sposób sformalizowana, polegała na realizacji zadań związanych z reintegracją społeczną i zawodową uczestników zajęć edukacyjnych i warsztatów zawodowych. Sytuacja uległa zmianie w 2003 r., kiedy weszła w życie Ustawa o zatrudnieniu socjalnym, a jej przepisy objęły swym zasięgiem Centra Integracji Społecznej.

Każda organizacja, aby stać się Centrum Integracji Społecznej, musi złożyć wniosek do Wojewody. To  właśnie on na mocy obowiązującego prawa jest odpowiedzialny za nadawanie statusu CIS.

Uczestnicy Centrów Integracji Społecznej, aby móc korzystać z zajęć są zobowiązani do podpisania tzw. kontraktu socjalnego. Jest to niejako  „umowa” określająca zadania, których wykonania podejmują się osoby korzystające ze wsparcia, mając świadomość tego, iż ich realizacja zaprocentuje poprawą sytuacji bytowej. Uczestnicy centrów otrzymują także zasiłek, który jest wypłacany co miesiąc ze środków Funduszu Pracy (w wysokości zasiłku dla bezrobotnych).

Wiele osób zadaje sobie pytanie czy idea CIS-ów jest właściwa? Czy podejmowane tam działania są szansą dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym? Według zapisów ustawy Centra Integracji Społecznej muszą realizować działania prowadzące do reintegracji społeczno-zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ustawa dość dokładnie precyzuje katalog osób, które mogą zostać objęte pomocą (przykładowo są to osoby bezrobotne, bezdomne czy niepełnosprawne). Każde Centrum znając specyfikę społeczną terenu, na którym działa, powinno wybierać adekwatne pod nią działania. Taka diagnoza jest niezwykle pomocna z punktu widzenia osiągnięcia zakładanego rezultatu, którym zawsze przede wszystkim będzie niesienie wsparcia dla najbardziej potrzebujących.

Nie należy jednakże zapominać o tym, iż na realizację tego typu działań niezbędne jest stałe finansowanie. Organizacje prowadząc CIS-y w głównej mierze opierają się na dotacjach oraz niewielkich środkach przekazywanych przez gminy. Brakuje im trwałego, systemowego wsparcia finansowego, które umożliwiłoby stabilne istnienie Centrów. Dzięki temu  nie musiałyby tak bardzo  skupiać się na pozyskaniu funduszy na „przetrwanie”, a  swą energię lokowałyby w zapewnianie najwyższej jakości realizowanych działań.

Właśnie tutaj pojawia się pytanie kiedy Centrum Integracji Społecznej jest szansą dla potrzebujących, a kiedy jest miejscem na przetrwanie trudnego okresu w życiu (np. do emerytury). Niestety odpowiedź na to pytanie ma związek z funduszami jakimi dysponuje takie Centrum. Tylko dzięki stałym środkom finansowym CIS-y mogą zaoferować potencjalnym uczestnikom kompleksowe wsparcie specjalistów z zakresu psychologii, doradztwa zawodowego, prawa, przeszkolić w zawodzie czy też „nauczyć” życia w społeczeństwie.  Z tego wynika, że sytuacja materialna CIS-ów determinuje jakość ich usług,  a te im będą lepsze jakościowo, tym staną się większą szansą dla uczestników. Stabilne źródło finansowania może dla Centrum być równoznaczne z możliwością poszerzenia  bazy specjalistów, organizacji coraz to lepszych warsztatów, wyposażonych w najnowsze narzędzia/urządzenia itp. Niestety, w momencie kiedy CIS jest słabo finansowany, nie jest w stanie zapewnić uczestnikom tak szerokiego wachlarza wsparcia. Skutkuje to tym, iż osoby uczęszczają na zajęcia  wyłącznie na rzecz „przetrwania” ( „przyjdę, wezmę zasiłek i zaczekam do emerytury”).

Pojawiające się coraz liczniej Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej mają być wsparciem nie tylko dla samych organizacji, ale także dla Centrów Integracji Społecznej. Jednakże w dalszym ciągu niezbędne jest sformalizowanie i ustanowienie stałego finansowania CIS-ów.

Wszystkie osoby zainteresowane podjęciem dyskusji nt. Centrów Integracji Społecznej zapraszamy do kontaktu!

Autorka: Dorota Duda-Mosielska – Centrum PISOP
Źródło: Artykuł powstał w ramach projektu Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej, realizowanego przez Centrum PISOP oraz Fundację Pomocy Wzajemnej Barka.