Centrum Integracji Społecznej. Szansą czy sposobem na przetrwanie?
Centra Integracji Społecznej (CIS) formalnie należą do grona Podmiotów Ekonomii Społecznej. Nie są jednak samodzielną formą prawną, co oznacza, że może je założyć wyłącznie inny zarejestrowany podmiot (Fundacja, Stowarzyszenie).
Pierwsze Centra Integracji Społecznej działały jeszcze przed 2003 r. (nim powstała Ustawa o zatrudnieniu socjalnym). Ich ówczesna działalność nie była zatem w żaden sposób sformalizowana, polegała na realizacji zadań związanych z reintegracją społeczną i zawodową uczestników zajęć edukacyjnych i warsztatów zawodowych. Sytuacja uległa zmianie w 2003 r., kiedy weszła w życie Ustawa o zatrudnieniu socjalnym, a jej przepisy objęły swym zasięgiem Centra Integracji Społecznej.
Każda organizacja, aby stać się Centrum Integracji Społecznej, musi złożyć wniosek do Wojewody. To właśnie on na mocy obowiązującego prawa jest odpowiedzialny za nadawanie statusu CIS.
Uczestnicy Centrów Integracji Społecznej, aby móc korzystać z zajęć są zobowiązani do podpisania tzw. kontraktu socjalnego. Jest to niejako „umowa” określająca zadania, których wykonania podejmują się osoby korzystające ze wsparcia, mając świadomość tego, iż ich realizacja zaprocentuje poprawą sytuacji bytowej. Uczestnicy centrów otrzymują także zasiłek, który jest wypłacany co miesiąc ze środków Funduszu Pracy (w wysokości zasiłku dla bezrobotnych).
Wiele osób zadaje sobie pytanie czy idea CIS-ów jest właściwa? Czy podejmowane tam działania są szansą dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym? Według zapisów ustawy Centra Integracji Społecznej muszą realizować działania prowadzące do reintegracji społeczno-zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ustawa dość dokładnie precyzuje katalog osób, które mogą zostać objęte pomocą (przykładowo są to osoby bezrobotne, bezdomne czy niepełnosprawne). Każde Centrum znając specyfikę społeczną terenu, na którym działa, powinno wybierać adekwatne pod nią działania. Taka diagnoza jest niezwykle pomocna z punktu widzenia osiągnięcia zakładanego rezultatu, którym zawsze przede wszystkim będzie niesienie wsparcia dla najbardziej potrzebujących.
Nie należy jednakże zapominać o tym, iż na realizację tego typu działań niezbędne jest stałe finansowanie. Organizacje prowadząc CIS-y w głównej mierze opierają się na dotacjach oraz niewielkich środkach przekazywanych przez gminy. Brakuje im trwałego, systemowego wsparcia finansowego, które umożliwiłoby stabilne istnienie Centrów. Dzięki temu nie musiałyby tak bardzo skupiać się na pozyskaniu funduszy na „przetrwanie”, a swą energię lokowałyby w zapewnianie najwyższej jakości realizowanych działań.
Właśnie tutaj pojawia się pytanie kiedy Centrum Integracji Społecznej jest szansą dla potrzebujących, a kiedy jest miejscem na przetrwanie trudnego okresu w życiu (np. do emerytury). Niestety odpowiedź na to pytanie ma związek z funduszami jakimi dysponuje takie Centrum. Tylko dzięki stałym środkom finansowym CIS-y mogą zaoferować potencjalnym uczestnikom kompleksowe wsparcie specjalistów z zakresu psychologii, doradztwa zawodowego, prawa, przeszkolić w zawodzie czy też „nauczyć” życia w społeczeństwie. Z tego wynika, że sytuacja materialna CIS-ów determinuje jakość ich usług, a te im będą lepsze jakościowo, tym staną się większą szansą dla uczestników. Stabilne źródło finansowania może dla Centrum być równoznaczne z możliwością poszerzenia bazy specjalistów, organizacji coraz to lepszych warsztatów, wyposażonych w najnowsze narzędzia/urządzenia itp. Niestety, w momencie kiedy CIS jest słabo finansowany, nie jest w stanie zapewnić uczestnikom tak szerokiego wachlarza wsparcia. Skutkuje to tym, iż osoby uczęszczają na zajęcia wyłącznie na rzecz „przetrwania” ( „przyjdę, wezmę zasiłek i zaczekam do emerytury”).
Pojawiające się coraz liczniej Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej mają być wsparciem nie tylko dla samych organizacji, ale także dla Centrów Integracji Społecznej. Jednakże w dalszym ciągu niezbędne jest sformalizowanie i ustanowienie stałego finansowania CIS-ów.
Wszystkie osoby zainteresowane podjęciem dyskusji nt. Centrów Integracji Społecznej zapraszamy do kontaktu!
Autorka: Dorota Duda-Mosielska – Centrum PISOP
Źródło: Artykuł powstał w ramach projektu Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej, realizowanego przez Centrum PISOP oraz Fundację Pomocy Wzajemnej Barka.