Domy Sąsiedzkie są inicjatywą szczególnie wartościową ze względu na swój innowacyjny i nietuzinkowy charakter. Idea Domów Sąsiedzkich to formuła otwarta miejsc, w których integrują się wszystkie grupy wiekowe – rodziny, seniorzy i dzieci, realizujące szereg działań i aktywności. Takie domy mają jeszcze jedną ważną rolę – angażują w rozwiązywanie problemów społeczności lokalne.
Model polskich domów sąsiedzkich powstał w Gdańsku, jako oddolna inicjatywa NGO wspierana przez samorząd lokalny, na bazie brytyjskich i irlandzkich doświadczeń w pracy społecznej. Dom Sąsiedzki (DS) stanowi przestrzeń do działania dla mieszkańców społeczności lokalnej i pozwala generować pozytywne procesy społeczne wspierając, ale nie wyręczając w zaspokajaniu potrzeb lokalnych. Ma charakter apolityczny, areligijny i jest otwarty na różnorodne, prorodzinne, międzygeneracyjne inicjatywy społeczne, kulturalne i artystyczne.
Historia domów sąsiedzkich zaczęła się od otwierania takich centrów w ubogich dzielnicach miast w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Holandii, by wyrównywać szanse społeczne. Dziś domy sąsiedzkie funkcjonują już w szerszych obszarach – stały się miejscami kształtującymi lokalne społeczności, integrującymi mieszkańców i uruchamiającymi ich potencjał w bezpośrednich działaniach. Mieszkańcy współtworzą takie centrum razem z siecią wspierających organizacji, instytucji i prywatnych firm. W przypadku pierwszych DS w Gdańsku, była to koalicja Urzędu Miasta i organizacji pozarządowych, działających w obszarze społeczności lokalnych. Obecnie w różnych dzielnicach miasta funkcjonuje już sześć Domów Sąsiedzkich, których stałą, długofalową działalność koordynuje i prowadzi ponad 50 osób, a w podejmowane działania angażuje się ponad 21 tys. gdańszczan. Społeczność DS jest wielopokoleniowa, np. w Domu Gościnna Przystań działają Klub Malucha, świetlica środowiskowa, Klub Młodych oraz Klub Seniora. W Gościnnej Przystani mieszkańcy mogą realizować swoje pasje, zaangażować się w grupy samopomocowe, skorzystać z warsztatów, kursów rozwijających umiejętności oraz z bezpłatnej kafejki internetowej. W Domu mają również miejsce próby zespołu muzycznego. Gościnna Przystań pełni także funkcję centrum demokracji lokalnej. Odbywają się tu debaty, spotkania mieszkańców dotyczące planowania przestrzennego, spraw dzielnicy istotnych z punktu widzenia mieszkańców. Swoją siedzibę ma tu Rada Osiedla, dyżury pełnią Radni Miasta Gdańska. Dom Gościnna Przystań został wyremontowany dzięki dużemu wsparciu i zaangażowaniu mieszkańców i jest miejscem, które chętnie odwiedzają, spędzając wspólnie czas.
Idea Domu Sąsiedzkiego ma w Polsce charakter innowacyjny, ponieważ wciąż brakuje w naszym kraju modelowych rozwiązań, wskazujących w jaki sposób tworzyć i rozwijać miejsca stymulujące aktywność i integrujące społeczność lokalną. Ważnym zagadnieniem dla Gdańskiej Sieci Partnerstw Lokalnych stał się też sposób finansowania Domu Sąsiedzkiego tak, aby był on choć w części niezależny finansowo i mógł działać długofalowo, bez typowej dla polskich organizacji pozarządowych walki o płynność finansową. Warto aby pojawiało się coraz więcej takich inicjatyw, opartych na integrowaniu i aktywizowaniu lokalnych społeczności. Czekamy na kolejne Domy Sąsiedzkie w innych miastach w Polsce!
Autorka wpisu: Monika Pawlak, Centrum PISOP
Autor zdjęcia: Batsv
Artykuł powstał po wizycie studyjnej zorganizowanej w dniach 8 – 10 maja w ramach projektu „Akcelerator NGO” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.