Podmioty ekonomii społecznej szukając dodatkowych pieniędzy na swoje działania zwykle sięgają po publiczne dotacje. Tymczasem mają też możliwość korzystania z preferencyjnych pożyczek, specjalnie im dedykowanych.
Po blisko 10 latach funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, osoby z nimi związane ciągle zadają sobie pytanie, jak skutecznie wspierać przedsiębiorstwa społeczne w ich funkcjonowaniu i rozwoju? Okres kilku ostatnich lat to bez wątpienia czas, w którym przede wszystkim ze środków publicznych, wspierane jest powstawanie i pierwszy okres funkcjonowania tych podmiotów. Przedmiotem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na instrumenty zwrotne, z których mogą skorzystać podmioty działające w sektorze ekonomii społecznej, czy jak czasem zwykło się mówić, społecznej gospodarki.
Nowa pula środków na pożyczki
Z końcem grudnia 2016 r. Bank Gospodarstwa Krajowego podpisał umowy z Towarzystwem Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych (TISE) oraz Funduszem Regionu Wałbrzyskiego, którzy pełnić będą rolę pośredników finansowych w udzielanych przedsiębiorstwom społecznym pożyczkach. Fundusz Regionu Wałbrzyskiego obsługiwać będzie podmioty ekonomii społecznej z terenu województwa dolnośląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego i opolskiego, zaś TISE kieruje swą ofertę dla pozostałych dwunastu województw. Warto wspomnieć, że uruchomienie nowego funduszu było poprzedzone programem pilotażowym prowadzonym przez Fundusz Pożyczkowy TISE w latach 2013-2016. Projekt finansowany był z Programu Operacyjnego Programu Kapitał Ludzki POKL. W ciągu prawie czterech lat funkcjonowania ES Fundusz TISE udzielił 500 pożyczek dla 401 przedsiębiorstw społecznych na kwotę 39 mln. zł. Przedsiębiorcy stworzyli ponad 550 miejsc pracy, utrzymując ponad 2000 miejsc pracy.
Jednym z podmiotów, który skorzystał z pożyczki udzielnej przez TISE jest spółdzielnia socjalna „Zielona Kłoda”, zatrudniająca przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami.
-Dzięki środkom z pożyczki mogliśmy zakupić rowery wodne i kajaki do naszej nowopowstającej wypożyczalni sprzętu wodnego nad Zalewem Rydzyńskim. W sezonie letnim sprzęt nasz stanowi atrakcję dla mieszkańców oraz zorganizowanych grup – mówi Prezes „Zielonej Kłody” Stefan Szmania.
Na realizację obecnego wsparcia zwrotnego przeznaczono łącznie blisko 160 mln zł, a zawarte umowy dotyczą pierwszej transzy tych środków, czyli 35 mln zł. Umożliwią one co najmniej 2030 przedsiębiorstwom społecznym np. spółdzielniom socjalnym i organizacjom pozarządowym, zaciągnięcie pożyczek na finansowanie ich potrzeb rozwojowych i inwestycyjnych, a także na zapewnienie bieżącej płynności. Istotnym jest warunek powiązania planowanego przedsięwzięcia z aspektem społecznym np. zatrudnienie dodatkowo co najmniej jednej osoby, ze szczególnym uwzględnieniem osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, podjęcie nowej lub rozwijanie/rozszerzenie świadczonej dotąd usługi społecznej w interesie ogólnym, podnoszenie kompetencji i kwalifikacji pracowników czy też zaangażowanie lokalnych dostawców/podwykonawców.
O programie
Fundusz Pożyczkowy dla Podmiotów Ekonomii Społecznej (zwany dalej FP PES) to nowy program realizowany przez Fundusz Regionu Wałbrzyskiego na mocy umowy zawartej pomiędzy FRW a Bankiem Gospodarstwa Krajowego, pełniącym rolę Menadżera Krajowego Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej. Dzięki FP PES podmioty ekonomii społecznej mogą rozpocząć, rozszerzyć lub wzmocnić prowadzoną działalność oraz realizować nowe przedsięwzięcia i tworzyć kolejne miejsca pracy.
Kto może otrzymać wsparcie?
Do ubiegania się o pożyczkę uprawnione są podmioty ekonomii społecznej, których organem prowadzącym nie jest jednostka samorządu terytorialnego, posiadające osobowość prawną, w szczególności zaś:
- przedsiębiorstwa społeczne, w tym spółdzielnie socjalne prowadzące zarejestrowaną w KRS działalność gospodarczą.
- podmioty reintegracyjne, w szczególności: Centra Integracji Społecznej (CIS) i Kluby Integracji Społecznej (KIS) oraz Zakłady Aktywności Zawodowej (ZAZ) i Warsztaty Terapii Zajęciowej (WTZ),
- organizacje pozarządowe lub podmioty pożytku publicznego, w szczególności: spółdzielnie pracy, inwalidów i niewidomych, spółki non-profit.
O pożyczkę mogą ubiegać się podmioty, które:
- spełniają kryterium mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy („MŚP”),
- posiadają siedzibę lub funkcjonują na terenie województw: dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego lub wielkopolskiego,
- wykażą osiągnięcie, w ramach przedsięwzięcia planowanego do sfinansowania ze środków pożyczki, co najmniej jednej kategorii korzyści społecznych, określonych w Regulaminie FP PES,
- terminowo regulują płatności podatkowe wobec Skarbu Państwa oraz zobowiązania wobec ZUS,
- zostali pozytywnie zweryfikowani w bazach informacji gospodarczych.
Jakie są warunki pożyczek?
Są dwa rodzaje pożyczek:
Pożyczka na start – przeznaczona dla PES na rozpoczęcie działalności lub dla podmiotów będących we wczesnej fazie rozwoju, tj. działających nie dłużej niż 12 miesięcy:
- maksymalna wartość pożyczki do 100 tys. zł,
- pożyczkobiorca może zaciągnąć maksymalnie dwie pożyczki na start, tj. jedną pożyczkę z przeznaczeniem na sfinansowanie kosztów funkcjonowania PES we wczesnej fazie rozwoju działalności gospodarczej oraz dodatkowo jedną pożyczkę na utworzenie miejsca/miejsc pracy,
- oprocentowanie pożyczki wynosi w skali roku 1,75% z możliwością obniżenia oprocentowania do 0,88%*.
Pożyczka na rozwój – przeznaczona dla PES działających powyżej 12 miesięcy:
- maksymalna wartość pożyczki na realizację jednego przedsięwzięcia wynosi 500 tys. zł;
- pożyczkobiorca może zaciągnąć więcej niż jedną pożyczkę, pod warunkiem, że łączna wartość finansowania nie przekroczy 1 mln zł;
- oprocentowanie Pożyczki uzależnione jest od kwoty finansowania:
- do kwoty 100 tys. zł – oprocentowanie pożyczki wynosi 1,75%, z możliwością obniżenia oprocentowania do 0,88%*
- powyżej kwoty 100 tys. PLN – oprocentowanie pożyczki wynosi od 2,83% i może ulec obniżeniu do 1,75%, gdy w ramach realizowanego przedsięwzięcia utworzona zostanie liczba nowych miejsc pracy odpowiadająca kwocie zaciągniętej pożyczki w proporcjach, zgodnie z którymi 100 tys. PLN pożyczki przekłada się na utworzenie 1 miejsca pracy;
* w przypadku, gdy celem/jednym z celów realizowanego przedsięwzięcia jest tworzenie nowego/nowych miejsc pracy.
Pozostałe warunki obu pożyczek:
- brak opłat i prowizji za udzielenie pożyczki,
- okres spłaty pożyczki do 5 lat w przypadku pożyczki na start i do 7 lat w przypadku pożyczki na rozwój,
- okres karencji w spłacie rat kapitałowych – do 6 miesięcy,
- nieodpłatna pomoc w wypełnianiu wniosku pożyczkowego,
- minimum formalności,
- krótki czas rozpatrzenia wniosku.
Na jaki cel można przeznaczyć pożyczkę?
- pokrycie kosztów funkcjonowania PES we wczesnej fazie rozwoju działalności gospodarczej,
- zakup wyposażenia, maszyn, urządzeń, aparatów, w tym środków transportu,
- bieżącą działalność przedsiębiorstwa,
- rozszerzenie działalności przedsiębiorstwa,
- tworzenie nowych miejsc pracy,
- wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych lub technicznych,
- inne cele gospodarcze przyczyniające się do rozwoju PES.
Zabezpieczenie spłaty pożyczki
Na zabezpieczenie spłaty udzielanych z FP PES pożyczek FRW przyjmuje obligatoryjnie weksel własny in blanco z deklaracją wekslową pożyczkobiorcy oraz dodatkowo co najmniej jedną z form prawnego zabezpieczenia:
- poręczenie wekslowe lub cywilne osób trzecich,
- przewłaszczenie środków trwałych wraz z cesją praw z polisy ubezpieczenia,
- hipoteka na nieruchomości wraz z cesją praw z polisy ubezpieczenia,
- depozyt gwarancyjny, blokada lokaty bankowej bądź rejestru w funduszu inwestycyjnym,
- przelew wierzytelności z zawartych kontraktów,
- inne zaakceptowane przez FRW.
Rodzaje zabezpieczeń można łączyć.
Podmioty ekonomii społecznej często obawiają się zaciągania pożyczek. Tymczasem, jak pokazuje praktyka, mogą być one skuteczniejszym narzędziem rozwoju, aniżeli bezzwrotna dotacja.
Autorka: Elżbieta Gazda – Zielony – doradczyni w ramach projektu LOWES
Artykuł opracowany w ramach projektu: „LOWES – Leszczyński Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej”.