Ekonomia Społeczna jest na tyle szerokim pojęciem, iż poszukiwanie jego definicji nie jest zadaniem łatwym. Jest to tylko jeden ze sposobów na określenie działalności gospodarczej, która łączy w sobie cele społeczne i ekonomiczne. Dokładnie to samo mielibyśmy na myśli używając słów gospodarka bądź przedsiębiorczość społeczna.
W ramach sektora jakim jest Ekonomia Społeczna działają tzw. przedsiębiorstwa społeczne stanowiące niejako jego „rdzeń”. Warto zatem bliżej przyjrzeć się istocie ich działalności. Europejska Sieć Badawczą EMES (European Reserch Network) w opracowanej przez siebie definicji za przedsiębiorstwo społeczne uznaje takie, które prowadzi swoją działalność głównie dla celów społecznych. W tego typu przedsiębiorstwach wypracowane zyski są reinwestowane we wspólnotę, która je założyła – nie są zatem dzielone pomiędzy udziałowców czy też właścicieli.
Ponadto, z samego pojęcia jakim jest Przedsiębiorstwo Społeczne wynikają dwa kolejne, wymagające uściślenia znaczeniowego. Mianowicie – chodzi o takie pojęcia jak „przedsiębiorczość” oraz „społeczność”. Pierwsze z nich zwraca naszą uwagę na to, że dana organizacja prowadzi działalność gospodarczą (wytwarza produkty lub usługi). Łączy zatem posiadane zasoby materialne i intelektualne w taki sposób, który ma prowadzić do osiągnięcia zysku. Zdaniem austriackiego naukowca Josepha Schumpetera przedsiębiorczość nierozerwalnie wiąże się z innowacyjnością i efektywnością. Takimi właśnie cechami winna wyróżniać się prowadzona działalność gospodarcza, żeby została uznana za przejaw przedsiębiorczości.
Atrybut „społeczność” wskazuje z kolei na dwie ważne kwestie. Z jednej strony dotyczy podstawowego zasobu organizacji – kapitału społecznego, który kształtuje się w ramach określonej społeczności lokalnej. Taki kapitał stanowi rdzeń prowadzonego przedsiębiorstwa. Z drugiej strony określenie przedsiębiorstwa jako „społeczne” zakłada, że organizacja posiada misję. Jej działanie jest wówczas ukierunkowane na integrację społeczną danej społeczności. Idąc krok dalej – głównym celem organizacji staje się przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez aktywizację zawodową i gospodarczą.
Ekonomia Społeczna jako sektor niewątpliwie różni się od pozostałych dwóch, a jednak mimo wszystko stanowi ich swoistą syntezę. Szerzej zależność
tą wyjaśnia Karl Birkhölzer: gospodarkę społeczną można odróżnić od sektora prywatnego (ponieważ jest to gospodarka zorientowana na zysk)
oraz państwowego (gospodarka publiczna jest zorientowana na cele publiczne). Ekonomia Społeczna łączy jednakże osiąganie korzyści finansowych
z priorytetową orientacją na cele społeczne i wspólnotę lokalną. Warto podkreślić, że ten rodzaj przedsiębiorczości jest głęboko zakorzeniony w społeczeństwie obywatelskim.
Wspomniana wcześniej sieć badawcza EMES określiła również kryteria społeczne i ekonomiczne, którymi powinny charakteryzować się inicjatywy podejmowane przez podmioty ekonomii społecznej:
| Kryteria ekonomiczne | Kryteria społeczne |
|
|
Zdaniem EMES powyższy zestaw stanowi istotę idealnego Przedsiębiorstwa Społecznego. Nie jest konieczne spełnienie wszystkich kryteriów w trakcie podejmowanych przedsięwzięć, lecz wystarczy uwzględnienie większości z nich.
Postrzegając Przedsiębiorstwo Społeczne w ten sposób zauważamy, że działania przez nie podejmowane podlegają zasadzie sprzężenia zwrotnego. Bazując bowiem na „zgromadzonym” przez siebie kapitale społecznym, jednocześnie w trakcie działalności mnożą jego zasoby oraz mobilizację.
Autorka: Joanna Jękot – Centrum PISOP
Źródło: Artykuł powstał w ramach projektu Leszczyński Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej realizowanego przez Centrum PISOP w partnerstwie z Kaliskim Inkubatorem Przedsiębiorczości.