Spółdzielnie socjalne będące przedsiębiorstwami społecznymi, pomimo przywilejów, które posiadają, podlegają zasadom rynku. Cele przez nie realizowane powinny opierać się o opłacalną ekonomicznie działalność zarobkową. Z tego wynika, że osoby zarządzające podmiotami muszą kierować się zachowaniem racjonalnym ekonomicznie a przede wszystkim podejmować wysiłek zwiększania przychodów spółdzielni. Duże znaczenie ma w tym przypadku narzędzie jakim jest internet, które może zwiększyć przewagę konkurencyjną. Mając na uwadze ten fakt należy przypuszczać, że spółdzielnie socjalne będą korzystały z tego narzędzia i będą wspomagać swoje działania przy użyciu nowoczesnych sieci informacyjno-komunikacyjnych.
Badaniu poddano 58 spółdzielni socjalnych funkcjonujących w województwie Wielkopolskim, założonych w latach 2014 – 2015. Próba objęła wszystkie spółdzielnie założone w danym okresie, stanowią one 1/3 wszystkich spółdzielni funkcjonujących na badanym obszarze. Dane dotyczące podmiotów pochodzą z Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych (OZRSS). Badanie polegało na sprawdzeniu aktywności internetowej wybranych podmiotów. Zbadano informacje dostępne na stronach www podmiotów. Zastosowano sześć kryteriów: dane kontaktowe, prezentacja działalności, prezentacja produktu, możliwości dostosowywania produktu do potrzeb klienta, serwis posprzedażowy oraz cennik produktów.
Zidentyfikowano cztery kategorie aktywności gospodarczej w internecie. Będą to: aktywność pasywna, niska, średnia oraz wysoka. Aktywność pasywna, obejmuje w zasadzie wszystkie spółdzielnie socjalne. Mówi się o niej wtedy gdy dane przedsiębiorstwa zostały przetworzone przez operatorów komercyjnych na podstawie danych, które udostępniane są w Krajowym rejestrze Sądowym. Aktywność niska dotyczy spółdzielni, które zamieszczają informacje nt. własnego przedsiębiorstwa w formie wizytówki na ogólnodostępnych stronach www (np. Google Maps, Zumi) lub na własnej stronie internetowej. Aktywność opisywana jako średnia występuje wówczas gdy zamieszczone są dwie z co najmniej trzech informacji tj. dane kontaktowe, prezentacja działalności, prezentacja produktów lub usług. Aktywność wysoka obejmuje spółdzielnie socjalne które oprócz podstawowych informacji na temat podejmowanych działań, spełniają jedno z trzech kryteriów: zamieściły na własnej stronie WWW cennik usług/produktów, informację o serwisie posprzedażowym lub umożliwiły dostosowanie produktu do potrzeb klienta.
Aby określić aktywność spółdzielni socjalnych w Wielkopolsce posłużono się katalogiem spółdzielni prowadzonym przez OZRSS. Kolejno skorzystano z popularnej wyszukiwarki Google ograniczając liczbę wyników do 20 najpopularniejszych. Założono, że w tej liczbie musi zawierać się podstawowa informacja o spółdzielni socjalnej, ze względu na konkretne hasło wyszukania (nazwa własna spółdzielni socjalnej).
Z badań wynika, że 59% spółdzielni socjalnych prowadzących swoje działania w Wielkopolsce w ogóle nie posiada strony www. Oznacza to, że oferta produktów i usług w większości nie dociera do potencjalnych klientów kanałem on-line. Informacje nt. spółdzielni socjalnych, które nie są aktywne w internecie, można odszukać jedynie na stronach zawierających dane KRS oraz w OZRSS. Są to więc: nazwa organizacji, adres, osoby zarządzające, nr KRS oraz NIP. W takim przypadku próba odnalezienia danej spółdzielni ze względu na wykonywaną przez nią faktyczną działalność gospodarczą jest w zasadzie niemożliwa. Z punktu widzenia, dane te mają skąpą wartość dla potencjalnych klientów.
Dane, które dotyczą nazwy, adresu, numeru KRS i NIP-u, dostępne są m.in. na stronie www.panoramafirm.pl czy www.firma.egospodarka.pl, czyli portalach internetowych, które pobierają dane bezpośrednio z KRS, bez uczestnictwa spółdzielni socjalnej. Przy tego rodzaju aktywności nie występuje informacja dotycząca działalności spółdzielni, a więc nie ma możliwości poznania jej oferty. Mimo to wszystkie spółdzielnie socjalne mogą pochwalić się osiągnięciem poziomu co najmniej aktywności pasywnej, a 59% tylko nim.
Aktywność gospodarcza w internecie, wynika z inicjatywy jaką musza podjąć osoby zarządzające spółdzielnią socjalną. Wszystko zaczyna się od aktywności niskiej. Jakie działania podejmie przedsiębiorstwo, zależy od osób kierujących firmą. Spośród badanych spółdzielni, które wykazują większą aktywność niż niską 9 posiada tylko profile na portalu społecznościom facebook, 1 posiada jedynie stronę internetową, pozostałe dysponują i jedną i drugą opcją. Ponadto jedna z badanych spółdzielni posiada konto na portalu Twitter. Strony pełnią funkcje informacyjną.
Spółdzielnie socjalne charakteryzujące się wysoką aktywnością stanowią około 24% badanych podmiotów. W grupie tej strony aktualizowane regularnie. W szczególności warto zwrócić uwagę na podmioty, które świadczą usługi (gastronomiczne), porządkowe i produkcyjne (rękodzielnictwo), gdzie występowała możliwość dostosowania produktu do potrzeb klienta.
Posiadanie strony internetowej nie gwarantuje sukcesu, jednak umiejętne wykorzystanie tego narzędzia może przyczynić się do zwiększenia liczby klientów korzystających z oferty spółdzielni socjalnej. Jest to przyczynek do aktywnego uczestnictwa w tym obszarze walki rynkowej Aktywność poprzez portale społecznościowe typu facebook i twitter może mieć znaczący wpływ m.in. w obszarze preferencji konsumentów. Przy wykorzystaniu tego rodzaju narzędzia możliwa jest m.in. bieżąca prezentacja oferty spółdzielni oraz bezpośredni kontakt z klientem.
W przypadku bardziej wyszukanych narzędzi stron www sektor spółdzielni socjalnych pozostaje względem przedsiębiorstw prywatnych w tyle. Z reguły nie występują aktywności, które są charakterystyczne dla sklepów internetowych (nieliczne przypadki), takie jak np. zamówienia i płatność on-line, śledzenie przesyłki, czy komentarze klientów.
Nie każda spółdzielnia socjalna musi mieć potrzebę wspierania własnej sprzedaży przy pomocy narzędzia jakim jest internet. Niemniej jednak ekspansja rynkowa jest ważnym kierunkiem rozwoju, który zapewnia internet. Biorąc pod uwagę, jak dużo przedsiębiorstw społecznych opiera swoją działalność na zleceniach, które pochodzą z sektora publicznego, można przypuszczać, że nie poszukują oni szerszego grona odbiorców. Przyjęcie takiej strategii jest wyraźnie sprzeczne z założeniami spółdzielni socjalnych. Ograniczając swój udział rynkowy, zmniejszają one możliwości zatrudnienia dodatkowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym a brak dywersyfikacji koszyka odbiorców nie zapewnia stabilności finansowej przedsiębiorstwa.
Na podstawie: S.Czetwertyński, A.Mroczek-Czetwertyńska, „Internetowa aktywność gospodarcza spółdzielni socjalnych na Dolnym Śląsku”
Autorka artykułu: Agnieszka Mroczek-Czetwertyńska, RCWIP
Zapraszamy również do zapoznania się z artykułami:
„Jak utworzyć Spółdzielnię Socjalną?”.
„Nasz pomysł na wsparcie spółdzielni, czyli o doświadczeniach Centrum PISOP”