W całej Polsce z roku na rok w szybkim tempie przybywa organizacji pozarządowych. Zjawisko to wskazuje na to, że społeczeństwo coraz chętniej chce włączać się we wspólne inicjatywy i razem działać na rzecz zmian choć wycinka naszej polskiej rzeczywistości. Stosunkowo duży odsetek nowo powstających organizacji, nie przekłada się jednak na dobrą kondycję III sektora. Szukając sposobów jak można temu zaradzić pojawiła się m.in. idea mikrodotacji dla młodych fundacji i stowarzyszeń.

Trudny start

Młode organizacje borykają się wieloma problemami. Pierwszym i podstawowym, z którego rodzą się dalej kolejne, jest zwykle małe doświadczenie w tworzeniu i realizacji projektów. Na początku swojej drogi w III sektorze nie mają możliwości wykazania się doświadczeniem, co często zamyka młodym organizacjom drzwi przy staraniu się o jakąkolwiek dotację. Bariera przy pozyskaniu pierwszych środków na działania jest dla nich często nie do przeskoczenia. Bez wsparcia finansowego i merytorycznego w pierwszych miesiącach swojego działania wiele organizacji umniejsza swój potencjał. Gaśnie entuzjazm do działania, zmniejsza się ilość aktywnych osób, coraz mocniej ogranicza się zakres działalności, a liderzy wypalają się. W takiej sytuacji wiele organizacji zawiesza swoją działalność i bardzo często już do swojej aktywności nie powraca. Jak temu przeciwdziałać? Jednym z rozwiązań problemu braku aktywności jest pozyskanie mikrodotacji na rozwój organizacji.

Mikrodotacje

W czerwcu 2014 r. ruszyła realizacja projektu finansowanego ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich pn. „Wielkopolska Wiara Aktywnie Działa”. Ze środków FIO uruchomiony został regionalny fundusz mikrodotacji WIELKOPOLSKA WIARA. W jego ramach udzielane jest wsparcie w wysokości maksymalnie 5 000 zł na realizację projektów w jednej z dwóch kategorii:

• inicjatywy lokalne – działania zgodnie z zadaniami z zakresu sfer działalności pożytku publicznego (w oparciu o art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie) m.in. w zakresie edukacji, pomocy społecznej, kultury i sztuki, ekologii czy praw człowieka.
• dotacje na rozwój organizacji– działania związane z przygotowaniem i realizacją zadań strategicznych i bieżącą działalnością podmiotu.

Zdobycie mikrodotacji  w przypadku młodych organizacji umożliwia rozwój dwutorowo. Pierwszą możliwością jest przeznaczenie dofinansowania na realizację pomysłów, dla których powstała organizacja czyli innymi słowy podjęcie statutowych działań. Drugą ścieżką jest opracowanie merytorycznych planów rozwoju, aby efektywnie pokierować wzrostem potencjału organizacji poprzez poszerzenie zakresu działań przez np. częściowe zaspokojenie potrzeb organizacji związanych z podniesieniem kwalifikacji pracowników czy wolontariuszy przeprowadzając m.in. szkolenia z zakresu myślenia projektowego, prawnych aspektów wolontariatu, animacji lokalnej społeczności. Mikrodotacja może być wsparciem również dla częściowego finansowania kosztów osobowych związanych z prowadzeniem księgowości lub ze wsparciem prawnym. Może być również zaczątkiem do budowania wizerunku organizacji pod okiem specjalistów od marketingu czy też przy wsparciu informatycznym w kwestiach związanych z tworzeniem strony internetowej, mediami społecznościowymi, nowymi technologiami. Jest jedną z nielicznych możliwości w zewnętrznym finansowaniu, dzięki którym można wyposażyć organizację w niezbędne sprzęty – zarówno te podstawowe, codziennego użytku jak drukarka, skaner, komputer czy, jak również bardziej specjalistyczne związane z konkretnymi działaniami organizacji – profesjonalne oprogramowanie, sprzęt sportowy czy wyposażenie animacyjne. Można również wyremontować bądź adaptować lokal na potrzeby działań.

Uzyskane środki oraz dodatkowa profesjonalna pomoc doradców na każdym etapie – od tworzenia projektu, przez pisanie wniosku, wsparcie w realizacji i rozliczeniu – pomagają młodym organizacjom zdobyć niezbędne doświadczenie związane z diagnozowaniem problemów, barier i potrzeb odbiorców, zaplanowaniem działań oraz ich realizacją połączoną także z rozliczeniem projektu, czy zarządzaniem kadrami. Mogą być zatem pierwszym krokiem w pozyskiwaniu kolejnych funduszy na działania, swoistego rodzaju impulsem w rozwoju organizacji i jej profesjonalizacji.

Praktyka

Jak pokazała pierwsza edycja konkursu Mikrodotacji Wielkopolska Wiara młode organizacje są bardzo świadome swoich niedoskonałości. Pozyskują pieniądze w oparciu o obserwacje zarówno wewnętrzne w porozumieniu z członkami organizacji i wolontariuszami jak i zewnętrzne przez analizę odbiorców swoich działań oraz najbliższego otoczenia – mieszkańców, instytucje itp. Wiedzą, w jaką stronę chcą się rozwijać i co ich w tym rozwoju może wspomóc. W związku z czym pojawiają się w dofinansowaniach takie pomysły jak wykorzystanie remontu siedziby organizacji do realizacji celów statutowych –  aktywizacji ludzi zagrożonych wykluczeniem społecznym, przeprowadzenie warsztatów graffiti, wykorzystanie materiałów budowlanych do tworzenia sztuki, edukacja ekologiczna. Innym pomysłem na rozwój organizacji jest na przykład zachęcenie wolontariuszy do działania poprzez rozszerzenie i ugruntowanie ich wiedzy dotyczących ich zadań wolontariackich poprzez m.in. warsztaty wiedzy o wolontariacie, umiejętności fotograficznych w zakresie fotoreportażu i dziennikarsko-graficznym. W innych obszarach rozwojowych pojawiają się takie potrzeby wsparcia finansowe dużych przedsięwzięć technologicznych jak platformy internetowe, które są często głównym narzędziem pracy organizacji w zakresie ich działalności statutowej.

Kluczem jest planowanie działań

Najważniejszym aspektem rozwoju każdej organizacji jest jednak przede wszystkim dobre przemyślenie i zaplanowanie działań. W kontekście młodych NGO jest to klucz do bycia konkurencyjnym wobec organizacji z dużym doświadczeniem w działaniach społecznych. Wypracowując wspólnie wizję i misję organizacji nie tylko tworzy się bardziej zgrany zespół członków oraz wolontariuszy, ale również łatwiej jest znaleźć źródła finansowania dla działań, gdy wiadome jest w jakim kierunku wspólnie organizacja podąża. Młode organizacje coraz częściej skupiają na tym aspekcie swoją uwagę, chcąc profesjonalizować swoje działania, wdrażać w życie swoje pomysły i świeże spojrzenie na rozwiązywanie problemów społecznych.

Mikrodotacje są zatem świetnym sprawdzianem dla młodej organizacji, która może pod okiem jednego z doradców przejść cały proces od wyklucia się samego pomysłu, do rozliczenia go u grantodawcy. Dzięki wsparciu merytorycznemu na każdym etapie można skonsultować swoje wątpliwości i uczyć się jak prawidłowo powinien przebiegać cały cykl prowadzenia projektu. Są doskonałą bazą do rozwoju potencjału młodej organizacji, wyposażenia jej w wiedzę, umiejętności oraz potrzebne narzędzia.

Autorka: Katarzyna Sulejewska – doradczyni w projekcie Wielkopolska Wiara Aktywnie Działa

Projekt Wielkopolska Wiara Aktywnie Działa dofinansowany jest ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

Projekt został objęty patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Pana Marka Woźniaka.

Zapraszamy również do zapoznania się z artykułem:

„Mikrodotacje jako narzędzie aktywizacji społeczności lokalnych”

„Grupy nieformalne aktywnie działają – czyli o inicjatywie Wielkopolskiej Wiary”

Spółdzielnie socjalne będące przedsiębiorstwami społecznymi, pomimo przywilejów, które posiadają, podlegają zasadom rynku. Cele przez nie realizowane powinny opierać się o opłacalną ekonomicznie działalność zarobkową. Z tego wynika, że osoby zarządzające podmiotami muszą kierować się zachowaniem racjonalnym ekonomicznie a przede wszystkim podejmować wysiłek zwiększania przychodów spółdzielni. Duże znaczenie ma w tym przypadku narzędzie jakim jest internet, które może zwiększyć przewagę konkurencyjną. Mając na uwadze ten fakt należy przypuszczać, że spółdzielnie socjalne będą korzystały z tego narzędzia i będą wspomagać swoje działania przy użyciu nowoczesnych sieci informacyjno-komunikacyjnych.

Badaniu poddano 58 spółdzielni socjalnych funkcjonujących w województwie Wielkopolskim, założonych w latach 2014 – 2015. Próba objęła wszystkie spółdzielnie założone w danym okresie, stanowią one 1/3 wszystkich spółdzielni funkcjonujących na badanym obszarze. Dane dotyczące podmiotów pochodzą z Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych (OZRSS). Badanie polegało na sprawdzeniu aktywności internetowej wybranych podmiotów. Zbadano informacje dostępne na stronach www podmiotów. Zastosowano sześć kryteriów: dane kontaktowe, prezentacja działalności, prezentacja produktu, możliwości dostosowywania produktu do potrzeb klienta, serwis posprzedażowy oraz cennik produktów.

Zidentyfikowano cztery kategorie aktywności gospodarczej w internecie. Będą to: aktywność pasywna, niska, średnia oraz wysoka. Aktywność pasywna, obejmuje w zasadzie wszystkie spółdzielnie socjalne. Mówi się o niej wtedy gdy dane przedsiębiorstwa zostały przetworzone przez operatorów komercyjnych na podstawie danych, które udostępniane są w Krajowym rejestrze Sądowym. Aktywność niska dotyczy spółdzielni, które zamieszczają informacje nt. własnego przedsiębiorstwa w formie wizytówki na ogólnodostępnych stronach www (np. Google Maps, Zumi) lub na własnej stronie internetowej. Aktywność opisywana jako średnia występuje wówczas gdy zamieszczone są dwie z co najmniej trzech informacji tj. dane kontaktowe, prezentacja działalności, prezentacja produktów lub usług. Aktywność wysoka obejmuje spółdzielnie socjalne które oprócz podstawowych informacji na temat podejmowanych działań, spełniają jedno z trzech kryteriów: zamieściły na własnej stronie WWW cennik usług/produktów, informację o serwisie posprzedażowym lub umożliwiły dostosowanie produktu do potrzeb klienta.

Aby określić aktywność spółdzielni socjalnych w Wielkopolsce posłużono się katalogiem spółdzielni prowadzonym przez OZRSS. Kolejno skorzystano z popularnej wyszukiwarki Google ograniczając liczbę wyników do 20 najpopularniejszych. Założono, że w tej liczbie musi zawierać się podstawowa informacja o spółdzielni socjalnej, ze względu na konkretne hasło wyszukania (nazwa własna spółdzielni socjalnej).

Z badań wynika, że 59% spółdzielni socjalnych prowadzących swoje działania w Wielkopolsce w ogóle nie posiada strony www. Oznacza to, że oferta produktów i usług w większości nie dociera do potencjalnych klientów kanałem on-line. Informacje nt. spółdzielni socjalnych, które nie są aktywne w internecie, można odszukać jedynie na stronach zawierających dane KRS oraz w OZRSS. Są to więc: nazwa organizacji, adres, osoby zarządzające, nr KRS oraz NIP. W takim przypadku próba odnalezienia danej spółdzielni ze względu na wykonywaną przez nią faktyczną działalność gospodarczą jest w zasadzie niemożliwa. Z punktu widzenia, dane te mają skąpą wartość dla potencjalnych klientów.

Dane, które dotyczą nazwy, adresu, numeru KRS i NIP-u, dostępne są m.in. na stronie www.panoramafirm.pl czy www.firma.egospodarka.pl, czyli portalach internetowych, które pobierają dane bezpośrednio z KRS, bez uczestnictwa spółdzielni socjalnej. Przy tego rodzaju aktywności nie występuje informacja dotycząca działalności spółdzielni, a więc nie ma możliwości poznania jej oferty. Mimo to wszystkie spółdzielnie socjalne mogą pochwalić się osiągnięciem poziomu co najmniej aktywności pasywnej, a 59% tylko nim.

Aktywność gospodarcza w internecie, wynika z inicjatywy jaką musza podjąć osoby zarządzające spółdzielnią socjalną. Wszystko zaczyna się od aktywności niskiej. Jakie działania podejmie przedsiębiorstwo, zależy od osób kierujących firmą. Spośród badanych spółdzielni, które wykazują większą aktywność niż niską 9 posiada tylko profile na portalu społecznościom facebook, 1 posiada jedynie stronę internetową, pozostałe dysponują i jedną i drugą opcją. Ponadto jedna z badanych spółdzielni posiada konto na portalu Twitter. Strony pełnią funkcje informacyjną.

Spółdzielnie socjalne charakteryzujące się wysoką aktywnością stanowią około 24% badanych podmiotów. W grupie tej strony aktualizowane regularnie. W szczególności warto zwrócić uwagę na podmioty, które świadczą usługi (gastronomiczne), porządkowe i produkcyjne (rękodzielnictwo), gdzie występowała możliwość dostosowania produktu do potrzeb klienta.

Posiadanie strony internetowej nie gwarantuje sukcesu, jednak umiejętne wykorzystanie tego narzędzia może przyczynić się do zwiększenia liczby klientów korzystających z oferty spółdzielni socjalnej. Jest to przyczynek do aktywnego uczestnictwa w tym obszarze walki rynkowej Aktywność poprzez portale społecznościowe typu facebook i twitter może mieć znaczący wpływ m.in. w obszarze preferencji konsumentów. Przy wykorzystaniu tego rodzaju narzędzia możliwa jest m.in. bieżąca prezentacja oferty spółdzielni oraz bezpośredni kontakt z klientem.

W przypadku bardziej wyszukanych narzędzi stron www sektor spółdzielni socjalnych pozostaje względem przedsiębiorstw prywatnych w tyle. Z reguły nie występują aktywności, które są charakterystyczne dla sklepów internetowych (nieliczne przypadki), takie jak np. zamówienia i płatność on-line, śledzenie przesyłki, czy komentarze klientów.

Nie każda spółdzielnia socjalna musi mieć potrzebę wspierania własnej sprzedaży przy pomocy narzędzia jakim jest internet. Niemniej jednak ekspansja rynkowa jest ważnym kierunkiem rozwoju, który zapewnia internet. Biorąc pod uwagę, jak dużo przedsiębiorstw społecznych opiera swoją działalność na zleceniach, które pochodzą z sektora publicznego, można przypuszczać, że nie poszukują oni szerszego grona odbiorców. Przyjęcie takiej strategii jest wyraźnie sprzeczne z założeniami spółdzielni socjalnych. Ograniczając swój udział rynkowy, zmniejszają one możliwości zatrudnienia dodatkowych osób zagrożonych wykluczeniem społecznym a brak dywersyfikacji koszyka odbiorców nie zapewnia stabilności finansowej przedsiębiorstwa.

Na podstawie: S.Czetwertyński, A.Mroczek-Czetwertyńska, „Internetowa aktywność gospodarcza spółdzielni socjalnych na Dolnym Śląsku”

Autorka artykułu: Agnieszka Mroczek-Czetwertyńska, RCWIP

Zapraszamy również do zapoznania się z artykułami:

„Jak utworzyć Spółdzielnię Socjalną?”.

„Nasz pomysł na wsparcie spółdzielni, czyli o doświadczeniach Centrum PISOP”

„Spółdzielnia Socjalna – pomysł na działalność gospodarczą”